Без – Тукайлы халык!
Солтанморат Акбиев, кумык әдәбият белгече: Тукай шигърияте, кумык әдәбияты традицияләре, халык авыз иҗаты белән беррәттән, Дагыстанның халык шагыйре, кумык мәдәнияте тарихының тере энциклопедиясе булган Аткай Аджаматов таланты үсешенә уңай йогынты ясаган. Аның шәхси китапханәсенең түрендә...
Чыңгыз Айтматов (1928-2008) – кыргыз язучысы, Ленин (1963) һәм СССР Дәүләт премияләре лауреаты (1968, 1977, 1983), Кыргызстанның халык шагыйре (1968): Мин Тукай таланты һәм мирасына рәхмәтле, чөнки Тукай ул – татар халкының бөек вәкиле булудан...
Казан шәһәренең нәкъ уртасындагы бәләкәй генә бүлмәбезнең ишеге көне буе ачык. Киләләр, китәләр. Кемдер китаплар, кемдер календарь, Коръән китабы, догалыклар алырга, кемдер сөйләшеп утырырга, киңәш-табыш итәргә, күңелебезне күтәрергә килә. Әле мин "Азат хатын" журналында эшли...
Габдулланы искә алып, Аның көен көйлибез. Тукай әкияте диеп, Балаларга сөйлибез. Тукай туган якларны Барып күрдем бер елны. Казан ягы, татар иле Җилкетте бит күңелне. Багышлап бөек шагыйрьгә Шигырьләр язып куйдым. Тукай истәлеге булып, Калырмы...
Җилләр искән, сулар аккан, еллар кичкән. Ә еллар хәтерендә сөенеч-борчулар булып, тантана-фаҗигалар булып күпме вакыйгалар төене төенләнгән, күпме истәлекләр калган. Татар әдәбиятының гыйбрәтле көндәлеге булып та калган ул хатирәләр. Газета хәбәрләренә, журнал хроникасындагы гадәти юлларга...
Моны укыгач, күпләрнең генә түгел, бик-бик күпләрнең күңелендә хатирәләр уяныр. Чөнки бу — элекке Матбугат йортыбызның адресы. Биредә — газета-журнал редакцияләре, Татарстан Китап нәшрияты, К. Якуб исемендәге полиграфия комбинаты, Язучылар союзы, Тукай клубы һәм иң...
«Тукаев шикелле аз гына вакыт эшләп, шулкадәр зур шөһрәт казанган мөхәррир яки шагыйрь бик аз булыр… Төрле халыкларның әдәбият тарихларын актарып карасак, без аларның һичберсендә Тукаев шикелле тиз арада «халык шагыйре» булып киткән кеше таба...
«Тукай куәтле иде… Нинди козырьлар алдында да «мин»леген кимсетми, горурын, гыйззәте нәфсен җуймый иде. Ул дәүләтле кешеләргә түбәнтен югары карамый иде… Тукай башта ук оста язды. Аның искерәк шивә белән язган шигырьләре дә шаян дикъкать...
«…Аны халык бик яшьләй үз шагыйре итеп таныды; аны аңлады, ул җырлаган нәрсәләрнең үз рухындагы нәрсәләр икәнен тойды… Шәхси тормыштан мәхрүм Тукаев үзенең шигырьләре, ул шигырьләрнең халык күңелендә яңгыраткан яңгырашы белән генә яшәде, шул гына...
«Милләт өчен бер көлке журналы кирәклегенә ышанып җиткәч тә, бу турыда башлап киңәшкән кешеләремнән берсе Тукай иде. Ул бу эшкә бик әһәмият биреп, минем күңелне уйлаганнан артык күтәрде. Ул бу журналга ахыргы минутларына кадәр хезмәт...
