Тукай фәне

Инкыйлаби-демократларның киләчәк идеаль җәмгыять хакында карашларының формалашуы элек-электән үк килгән бай рухи мираска таяна иде. Хезмәтчел халыкның гармонияле җәмгыять тәртипләре турында хыяллары чагылган социаль-утопик күзаллаулар урта гасыр шартларында ук формалаша башлый. Халыкның өметләре халык авыз...

Әйе, шулай! Мин Тукай шигырьләрен балачакта ук укый идем. Һәм менә хәзер, инде гомер иткән өлкән агай булгач та укыйм. Үз китапханәмдә шагыйрьнең томлыклары тора. Еллар үтү белән, мин аларны кабат-кабат алып укыйм, һәм, ни...

Шигъри сөйләм теле, беренче чиратта, авазлар составы ягыннан оеша. Фонетик элементларның билгеле бер тәртипкә салынган булуы шигъри әсәрдәге сәнгати уйланмага буйсынган үзенчәлекле мәгънәне барлыкка китерә. Шигъри текстны авазлар ягыннан оештыруда төп принцип булып, кабатлау принцибы...

XX гасырның ахыры — XXI гасыр башларында гыйльми-тәнкыйди фикер Тукай шәхесен, аның бай һәм кабатланмас әдәби мирасын яңача аңлау юлында җитди адымнар ясый. Бу уңайдан Тукай фәненең яңа аспектлары, мәсьәләләре, шагыйрь иҗатын шәрехләүнең үзгә юнәлешләре...

Әдәбиятның төп бурычларыннан берсе — барыннан да элек, үз заманын, хәзергене иҗади чагылдыру, үз чорының мөһим бурычлары белән яшәү һәм халыкны кызыксындырган беренче бурычларга сәнгать сүзе белән җавап бирү. Әмма җәмгыятьнең хәзерге яшәеш мәгънәсен, сынын...

2010 елның җәендә Тукай эзләреннән Казакъстан һәҗ Кытай илләренә беренче журналистлар экспедициясе оештырдык. Дүртәү чыктык ерак юлга: шагыйрьнең дүртенче буын туганы — журналист Риман Гыйлемханев һәм без…   Җаекта Җаек шәһәре Җаек (Урал) елгасыннан башлана…...

(* Тулы атамасы: «Габдулла Тукай: энциклопедик-белешмә сүзлек».) Милләт тормышында тирән эз калдырган күренекле әдипләрнең тормышын һәм гомумән эшчәнлеген яктырткан энциклопедияләр, белешмә-сүзлекләр төзү күп кенә халыкларда инде күптәннән күзәтелә. Шушы тәҗрибәне исәпкә алып, узган гасырның 90...

Күп кенә татарлар, төрле сәбәпләр аркасында, үзләренең асыл Ватаны — Идел-йорттан чит-ят җирләргә китәргә, күчәргә мәҗбүр булган. Элек-электән башланган бу процесс XX йөзнең беренче яртысында, аеруча Октябрь инкыйлабыннан соң, тагын да көчәя. Бу чорда шактый...

Тукай һәм яз* (*«Тукай һәм яз» — өйрәнү өчен үзе бер махсус тема.). Тукай һәм Апрель. Бу төшенчәләр, ничектер, үзара бик якын һәм табигый бәйләнешле. Бөек шагыйрьнең яшәү вакыты да татар милләтенең уяну, язгы ташкындай...