Тукай фәне

Татар әдәбиятында Әхмәтләр күп. Монда без сүз алып бара торган Әхмәтне — юмористик парчаларында имзасын «Зәңгәр Әхмәт» дип куя торган Әхмәтне «Карахмәт» белән дә, сары «Әхмәт белән дә, соры Әхмәт белән дә һич тә бутарга...

Апрельдә туа, апрельдә үлә. Тууы 1886 елның апрелендә булса, вафаты 1913 елның апрелендә. Шушы ике апрель арасында тулыр-тулмас егерме җиде еллык гомер. Ә шул аз гына гомер эчендә никадәр кагылу-сугылу, чит-ят бусагалар, үз әтисе булмаган...

  Октябрь инкыйлабыннан соң төрле сәбәпләр аркасында, читләргә китәргә мәҗбүр булган татар халкы беренче көннәрдән газета-журналлар чыгаруда омтылышлар ясап карый. Мәсәлән, Харбинда литограф ысулы белән нәшер ителгән «Ерак шәрык» журналы 1920-1922 елларда авырлыклар белән дөнья...

Беренче карашка татар әдәбиятын кино сәнгате белән янәшә куеп карау һәм алар арасында ниндидер бәйләнешләр эзләү сәер һәм ясалма шикелле тоела. Мин кайберәүләрдә мәкаләнең исемен уку белән ышанмаучан бер караш, хәтта скептик елмаю тууын сизеп...

  Әдәбиятның үсүе, баюы беренче чиратта аның иҗатчылары язучыларга бәйле. Язучының халык тормышы белән бәйләнеше, заман һәм укучылар таләбен тоюы, таланты, культура дәрәҗәсе, эрудициясе — болар барысы да әдәбиятның хәрәкәт итү тизлеген, аның эстетик сыйфатын...

Тукай «мин»енең дөньяга төрлечә мөнәсәбәте Габдулла Тукай иҗатының олуг үзенчәлеге — лирикасының искиткеч бер ихласлыкка корылган булуында күренә. Тукай лирик-шигьри «мин»енең ихласлыгы, самимилеге, ачыклыгы күзгә тиз ташлана. Дөньяга, тирә-юнь яшәешкә, зур яки нәни мәсьәләләргә кагылышлы...

Халык үзенә чын күңелдән хезмәт иткән кешене бервакытта да онытмый. Онытмый гына түгел, аны үзе белән бергә яшәтә, үзе белән бергә аны киләчәккә алып бара, үзе белән бергә аны мәңгеләштерә.Тукай үзенең бөтен җаны-тәне белән халыкка...

Татар халкының бөек шагыйре Габдулла Тукай туган көнне ел саен җыелып искә алу һәм аны шигырь бәйрәме төсендә уздыру безнең арада күптән инде матур бер традициягә әйләнеп китте. Һәм бу көнне без, коммунистик төзелешнең барлык...

(Шагыйрьнең туган көне уңае белән җыелган шигъри митингны ачу алдыннан әйтелгән сүз) Һәр елны язның иң матур чагында, табигатьтәге бөтен тереклек дәртләнеп уянганда, агачлар яфракка бөреләнгәндә, киң күңелле яз кояшы күктән көлеп карап торганда, кешеләр...

Һәрдаим күңелгә тынгылык бирмичә, җанны борчып торган мәсьәләләр була. Татар әдәбиятының башка телләргә тәрҗемә ителешенә караган уйлар да нәкъ шулай, әледән-әле күңелдә борчу тудыра. Әдәби мирасыбыз зур. Еш кына без «мең еллык язма әдәбиятыбыз бар»...