Тукай турында галимнәр

Мең яшәгән картка килгән кебек Киләчәкләр әле Тукайга.Н.Акмал, «Тукай» Тукай иҗаты җиһанга ямь, яктылык, яшәү көче бөркеп, туң катлауларны эретеп, җирне, күңелләрне җылытып торучы мәңгелек кояш кебек үзенә бер илаһи көчкә ия. Тар, гадәти кысаларга...

Булмаса Шигырь 1909 елда «Габдулла Тукай диваны»нда басылган. Ул һәр юлы 15 әр иҗекле дүрт бәйттән тора. Әмма, гаруз вәзенен күздә тотып, аны зур цензуралар нигезендә 8-7 иҗекле 4 әр юллы строфа итеп тә укып...

Ритм Шигырьдә ритм — ул сөйләмдәге тәңгәлләштерелгән кисәкләрнең кануниятле кабатланышы. Бер типтагы элементларның кабатланышы — шигъри сөйләмгә хас төп билгеләрнең берсе. Гадәттә ритм — шигырьнең җаны, диләр.Классик шигърияттә, асылда исә барлык шигърияттә төзек ритм, яисә...

Дөньякүләм һәм тарихкүләм танылган бер хакыйкать бар: даһи шагыйрьләр иҗатындагы мәгънәви серләрне бер омтылышта ачып бетерергә мөмкин түгел. Чөнки алар — пәйгамбәр сыман үз чорына киләчәктән җибәрелгән затлар. Алар үз заманыннан күпкә ераграк караганнар. Шунлыктан...

Сиксән елдан артык өйрәнү дәверендә Тукай иҗатының барлык жанр, тематик һәм проблематик тарафлары әдәбият фәне күзлегеннән карап чыгылган, тикшерелгән, анализланган һәм гомумиләштерелгән, дия алабыз. Шушы иҗатны төрле яклап яктырту өчен күпме диссертация, монография, күмәк җыентык...

Шәрекъ-Гареб синтезы XX йөз башы татар әдәбиятында тизләтелгән үсешнең куәтле факторы булды. Аңарчы тулысынча шәркый традицияләр эчендә үскән татар шигърияте, үзенең борынгы нигезен һәм тамырларын нык саклаган хәлдә, Аурупа әдәбиятына, аның фәлсәфи-эстетик һәм иҗтимагый фикер...

XX йөз башындагы әдәби процессның тизләтелгән үсешендә аның бер чагылышы һәм шарты итеп Көнчыгыш-Көнбатыш синтезын саныйлар. Бу күренеш шул чор шигъриятенең барлык күренекле вәкилләрендә дә, иң беренче нәүбәттә Тукайда, Дәрдемәндтә һәм Сәгыйть Рәмиевтә күзәтелә.Әмма синтез...

Нурмөхәммәт Хисамов:Әңгәмәгә керешкәнче, мин сезгә Шәрәф Мөдәрриснең «Тукай» шигыреннән өзек укып китим. Әй Тукай, ил һәм гасырда ялкынын, янган Тукай, Ай-кояштан, хөррияттән яктылык алган Тукай! Шигъриятен, турылардан турырак бер юл табып, Караңгы төн караңгысын яшендәй...

Атта утырып Саснага барганымны, үземне бер киң вә рәхәт галәмдә хис иткәнемне, юлда барганда күз алдымда әллә нинди нурлар уйнаганын онытмаган шикелле булам.Г. Тукай   «Тукай» дигән фән булырга тиеш! — дигән иде мәрхүм галимебез...

Гомуми татар әдәбияты өчен Тукайның әһәмияте никадәр зур булса, балалар әдәбияты бабында да шулай ук зур булды.   Тукай бер яктан татар шигыренең атасы булса, икенче яктан, шөбһәсез,татар телендәге балаларга махсус әдәбиятның да башлап тудыручыларыннанхисапланырга...