Тукай сәнгатьтә

Дүрт йөз ел мүкәләп йөргән Милләтем китте тәпи… Бер бала дәшә: әтием! Әтием, әти, әти… Нәкъ бүген менә Тукайҗан Дөньяга килгән айда, Яңа бистә зиратыннан Кайтабыз трамвайда. Минем дә дәшәсем килә: Әтием! Әти-әти! Милләтем минем...

Гомер уза, дибез — Ник узмасын? Ул мөстәкыйль. Шуңа уза ул. Безнең кебек коллар уза алмый, Киләчәккә безне сыза ул. Вакыт ашый. Тик алдына аның Куелмаган кәгазь: «Әйе», «Юк». Үзебезне ашап китмәсен, дип Вакыттан да...

Язган җырым Туган нигеземә кайтып сүз сорады… Туган өйдә Идән ярыгыннан төшкән Инә булып ялтырады. Күкрәк терәп икмәк кисте, Сынык чалгыдан ясалган пәке сыман; Тигезләмәк булды дөнья җаһилләрен Ярып төшеп яманлыкның уртасыннан. Дөнья гиздем… Бөекләрнең...

                      I Кайтып кына кергән иде әле — Егерме биш еллар элгәре, Инде менә тагын ятим калды Аккош күлендәге гөлләре. Болай да бит инде күпне күргән Ул гөлләрнең моңсу күзләре; Алар бүген төнлә, күз йоммыйча,...

Кузгалырга вакыт! Хыял башка, тормыш башка Ашка Ашаган күк ачы катык катып. «Кара — кара инде, ә ак ак инде» дип, Чиге күренмәгән гәпләр сатып, Күп пыскыттык затлы тәмәкене, Бу илаһи җиргә кырын ятып —...

Ничә күрмим төнге суны — Төнге сулар гел борчулы… Аларда бит көн буена Кем балыкта, кем коена, Кем ял итә, кем туена. Ничә төшмим — төнге сулар Ярга тиеп авыр сулар… Телем-телем йортлар сына, Телем-телем...

Еллар күк авыр булсаң да, Толлар күк сабыр икәнсең; Туган халкым имән булса, Син аңа тамыр икәнсең. Йөрәгемдә саклап кайткан идем, Казанга, дип, кайткач сөйләрмен: Уралдагы урманнарда, Тукай, Тындырмады синең «Шүрәле»ң. Якын яшәгәндә тоймыйсың шул,...

«Озак баралмассың, озатырлар! Изге затка — зират. Ят, йокла», — Кат-кат кабатлады «ят яраткан». Төртеп екты аннан ястыкка. Өлешенә тигән көмеше, дип Кешнәп куйды шулчак тук мәйдан, Һәр шигыре, һәрбер сүзе өчен Түләү таләп итте...

Һәркем шигырь яза… Һәм Тукайга Мөрәҗәгать итә чор аша. Һәр кешенең үз Тукае! Мин дә Үз Тукаем белән очрашам. Ят итмидер. Килә. Ләйсән булып Тәрәзәмә минем сибелә. Таң йолдызы булып кайчагында Күзен сала бүлмәм төбенә....

Һәр милләтнең була йолдызлары, Һәр милләтнең була зурлары, Һәр милләтнең була халкын сөйгән Каһарманнары, батыр уллары. Тукай да бит безнең якты йолдыз, Тукай да бит безнең улыбыз. Караңгыда якты нурын чәчкән Абдулла да безнең зурыбыз....