Иҗат

Нәрсәдә ләззәт икән? Чөнкем ялан дөньяда кәм – Мин ләзиз шәйләр, вә ли кайсында ләззәт, кайда тәм?* — Бер матур кызның нәзек билен кысып кочмактамы? Яки пар юрга җигеп, фәйтун белән очмактамы? Йә сихерле шишәдән...

Эшчеләр! Шатлык сезгә: чыкты «Тавыш»; Авыш, эшче! Бу «Тавыш»ка табан авыш; «Таң»нан ятим булып калган бичаралар,    «Таң» урнына «Тавыш» берлән инде кавыш. «Тавыш» эше — ялган-риялардан сау эш, Ак күңелдән саф көенчә чыккан тавыш;...

Җиктереп пар ат, Казанга туп-туры киттем карап; Чаптыра атларны кучер, суккалап та тарткалап. Кич иде. Шатлык белән нурлар чәчеп ай ялтырый; Искән әкрен җил белән яфрак, агачлар калтырый. Һәр тараф тын. Уй миңа тик әллә...

Тегермән әйләнә; әйләнсә дә, тартылмыйдыр ярма; Мәшәкатьләнмә бушка көчләнеп, юл уртасын ярма. Һөнәрләр күп җиһанда, син дә моннан башка сәнгать тап; Чабатаң берлә, нинди мәнфәгать бар соң, әдәп таптап? Тырышма нафилә җиргә вакты гаҗзеңне икърарга:...

Син бүлеш, сөйсәң мине, гыйльмең вә гыйрфаның белән; Нәрсә белсәң дә, икәү уртаклашыйк аның белән. Син исә: «Эстәр исәң, җанымны бирермен», — дисең, Нәрсәгә җаның миңа, нишлим синең җаның белән? Гыйрфан — белем, культура. Эстәр...

Бәхетле нарасыйдә! Тар бишек тә киң әле аңгар! Ике ат бер тиен, диңгез тубыктан тиң әле аңгар! Вәләкин бир заман, ул тик бераз үссен дә ир булсын; Күренер киң җиһан аңгар кабердән һәм ләхеттән тар....

Тыныч торма, каләм, дәртеңне яз, яз! Тагын җитте мөнәүвәр яз, аяз яз. Яза күр, и каләм, яз, гәрчә аз-аз, Дәһ булсын, әйләсен дил иһтизаз, яз. Эрергә башлады бозлар вә карлар, Томаннары чыктылар җирдән вә парлар....

Әйа, и әһле ислам, күрдегез «Дөнья мәгыйшәт»не, Ничек соң таптыгыз сез — бу кабахәт мәнбәгы шәпме? Яшерми әйтегез миннән, китерми шөбһәне, шикне: Мөхәррир, нашире кемдер — сыермы әллә ишәкме? Оят бит бу, мөселманнар, бу нинди...

(Бер тыйфле мөслим лисанындан) Кальбемә гайбүбәтең тагълар кадәр вирди кәдәр; Нәрдәсең, вир бер хәбәр: мәхзүнем, и мөшфикъ пәдәр! Нарасидә бер сабыем, бигакыл диванаем; Ифтиракыңнан бирү бән бикәсем, биваяем. Бәхте икъбалемне эстәб юла улмыштың рәван, Кем...

И матур! Мин янмас идем — яндыручы булмасаң; Таммас иде җиргә яшьләр — тамдыручы булмасаң! Бер минутта ташлар идем бу томанлы моңларый,— Син мине мискин кыйлып моңландыручы булмасаң! Мәүҗе-мәүҗе улмазды, болганмазды гыйшкың диңгезе,— Рихе сарсар...