Тукай сәнгатьтә

Татар халкын уятырга теләп, метеор булып яндың, Габдулла. Аллаһ колы чәчкән орлыклардан гөлләр шытты, чәчәк аттылар… Пушкин илә Лермонтовны —  «Кояш» дидең, үз ролеңне әйттең — бары «Ай». Кояш вә Ай — бәхәсле мәсьәлә… Татарлыкның...

Әйтте Тукай: Ибраһим! Үлгән өчен үлеп йөрмә, исәннәрне уйла син! Әрвахларга файдаң тимәс чиле-пешле догаңнан. Исәннәргә саф татарча Акыл сора Ходайдан. Һәркем үлә, гүргә иңә — үлми калыр бәндә юк. Исән чакта тәүбә кирәк, үлгәннән...

Ышаныйкмы, ышанмыйкмы, Ни дип әйтик бу эшкә? Бу дөньяда гомер түгел, Кабатланмый бит төш тә. Була икән бер-беренә Охшаш булган гомерләр. Ике шагыйрь — ике илдә Таныш, туган түгелләр. Керсез вөҗдан, гали җан — Язам...

(җыр) Азат Имаев көе Безнең татар җырлы-моңлы халык — Җыр-моң сеңгән безнең каннарга. Җәлилләрең дарга барганда да Онытмаган соңгы дога итеп Иң-иң моңлы җырын җырларга. Кушымта: Без татарлар — җырлы-моңлы халык, Эшчән халык, диндар, иманлы....

   …1912 елның апрель аенда Габдулла Тукай Уфага килә һәм Мәҗит Гафуры белән очраша. Гафуры, пальтосын сатып, Тукайны кунак итә… Рәсми чыганаклардан      Узганнарда — тарих, «Узганнар»га Йөз (хәтта – йөз!) еллап булса да…...

  VII БТИҮ Корылтае уңаеннан Бакыр хәрефләрен укып узам, Күз алдымда хыялдагы Казан. Аяк басам изге җиренә, Милләтемнең Гыйлем иленә. Айга тәүге баскан адәм кеби, Күңелемне азан моңы били. Саумы, Казан, ун гасырлы Галәм! Җир...

Ераклардан, тарих төпкеленнән Болгар — татар булып калыкты. Хәтере — хак, намусы ак булыр Сөембикәсе булган халыкның. Төртенергә төртеп бастырса да, Коръән уты җанын яктыртты. Көнен буды, динен буалмады Мәрҗание булган халыкның.   Кадерле бер...

Шаулы Печән базары бу, Алдау-алдашулар шактый. Базарчылар бугаз ерта, Үз товарын мактый-мактый. Әнә тишек бер арбада Сәерсенеп сабый бага. Азак елар яше калмас, Ә хәзергә яше ага. Абзый кеше көр тавышлы, Колакларны яра бигрәк: –...

Ниләр уйлыйсың икән син, Тукай? — Безнең өчен сызланасыңмы? Безнең белән горурланасыңмы? Әллә безне кызганасыңмы? Ә без һаман синнән калган татар — Үзгәрмәгәнбездер тамчы да. Үзгәрмәбездер дә… Хәзер инде Ярдәм итмәс синең камчы да! Үз...