Тукай даирәсе
Камил Мотыйгый минем күз алдыма милли азатлык һәм хөррият көннәре килеренә өметләнеп яшәгән татар милләтенең тәүге матбугат карлыгачы булып баса. XX гасыр башында аның исеме зыялы татарлар арасында бик тиз тарала. Баштарак ул мондый абруйга...
Йосыф Акчура (1876 — 1935) бик катлаулы шәхес. Яшьли берничә мәртәбә аңа зиндан-төрмәләрдә дә утырырга туры килгән. Шул ук вакытта абруйлы парламентларга депутат булып та сайланган. Мәгәр бер сыйфаты аның һич үзгәрмәгән — кече яшьтән...
Соңгы еллардагы сәяси үзгәрешләр мәдәниятебезне яңадан-яңа исемнәргә баетты. Сиксәненче елларда гына әле иҗатларын түгел, исемнәрен телгә алу да тыелган шәхесләрдән, «явыз милләтче», «буржуаз тарихчы» ише кара тамга йөртүчеләрдән бер төркем зыялыларыбызның кыйммәтле мираслары бүген халкыбызга...
Узган гасыр башында Дәрдемәнднең тормышка фәлсәфи карашын чагылдырган бик тә гыйбрәтле бер шигыре бар: Гасырлар кичте китте… кичте еллар! Нәбиләр, падишалар сөрде дәүран… Гомерләрдер, күчеп кәрван вә кәрван, Килеп кичте җиһаннан канча илләр… Исә җилләр,...
Закир Рәмиев-Дәрдемәнднең үзенчәлекле иҗаты, шигърият өлкәсендә ирешкән биеклекләре хакында хәзер байтак хатирәләр, бәяләү мәкаләләре, фәнни хезмәтләр дөнья күрде. Замандашларыннан иң беренче булып аның иҗатына икенче бер классик әдибебез Галимҗан Ибраһимов бик югары бәя биргән иде....
Татар әдәбиятында бертуган Рәмиевләр — Закир белән Шакирның матбагачылык эшчәнлеге беркадәр яктыртылды инде. Бигрәк тә алар тарафыннан 1906 елдан нәшер ителә башлаган «Вакыт» газетасы, 1908 елдан чыгарылып килгән «Шура» журналы турында байтак язылды. Боларның татарлар...
Танылмыйдыр кеше гәрчәтышыннан, Танып була аны кылган эшеннән. Һәр милләтнең уңай сыйфатларын, мәдәни һәм гыйльми үсеш дәрәҗәсен билгеләүче күренекле шәхесләре була. Алар шул халыкның тәрәккыятенә билгеле бер дәвердә нәтиҗәле йогынты ясыйлар, халык яшәешенә рухи көч-куәт ...
XX гасыр башы зур үзгәрешләр һәм тел тирәсендә барган көрәшнең иң кызган чоры булды. Халык азатлыгы һәм бәйсезлеге, татар мәдәниятенең үсеше өчен көрәш, киң колачлы революцион күтәрелеш телнең яңача, халыкчан юнәлештә үсүенә дә зур йогынты...
Г.Коләхметов — XX йөз башында татар милли әдәби теленең нормалары ныгыган чорда иҗат иткән һәм әдәби телне халык сөйләменә якынайту юнәлешендә шактый эш башкарган әдипләрнең берсе. Аның иҗаты җәмгыятьтә кискен борылыш елларына һәм иҗтимагый-сәяси вакыйгаларга...
XX йөз башында әдәби телне демократлаштыруда һәм аны бердәм нормаларга китерүдә, башка язучылар белән беррәттән, Г.Ибраһимовның да лаеклы өлеше бар. Башка әдипләрдән аермалы буларак, Г.Ибраһимов үзенең эшчәнлеген төп ике юнәлештә алып бара. Беренчедән, ул, күренекле...
