Шигырьләр

*** Әй җанашым, Гаделбану! Кайда миңа сезне алу! (*** («Әй җанашым, Гаделбану…»). — 1979 елда М.Сабирҗановадан (1891-1982) М.Әхмәтҗанов язып алган истәлектә китерелгән. Истәлектән күренгәнчә, Тукай Уральскида Гаделбану исемле бер кызга гыйшык тотып йөргән, тик кыз...

*** Безнең әти аягында җыермалы ал читек; Кычкырма, күке, моңайтып, — безнең күңелләр китек. Без барасы җулларның ике чите канаулы; Без моңаймый кем моңайсын — калган гомер санаулы. Шигрин читек, шигрин итек кимә көн дә...

Мал вә гыйззәт, мәгърифәт, Хикмәт вә хөрмәт кирәкмә? Мә, мә, мә! Һәммәсе булсын синеңчә — Мә, мә, Зәйтүнә, мә!     Гыйззәт — дәрәҗә. Хикмәт — белем. («Мә, мә, мә!» — Беренче тапкыр, Тукайның замандашы...

*** Сәнгә хезмәтдер  мәрамем язмадан журналымый; Аңлайуб, дикъкать илә, җаным! укыгыл сән буный. Тәрҗемәсе:   *** Сиңа хезмәттер максатым язудан журналымны; Төшенеп, дикъкать белән, җаным, укычы син моны.     (*** («Сәнгә хезмәтдер мәрамем язмадан...

*** Туйга бардым мин бүген: эчтем кымыз; Кеше бик күп – бүлмәбез булды тыгыз. Күп эчелгән — шартлый язды корсагым; Һич үкенмим, андый туй булмас тагын. Итчеләр, тиречеләр бик күп иде, Ит исе, тире исе...

*** Мөгаллим Нурый Зур чалма урый, — Халыкка тугъры Күрнә, дустларым, Мөгаллим надан — Укымый калган; Укыта ялган,— Аңла, дустларым. Нурый да тугъры — Кыйшык торбадан Төтеннәр тугъры Чыкса, дустларым. Ватык та тишек Тәрәзә-ишек; Хәлфәсе...

*** Укыгыз, кызлар, укыгыз! Күп хәлләрне белегез! Остабикәләрне ташлап, Мәктәпләргә керегез! Муллалар, сезне укытмыйча, Сезнең үзәккә үтәләр; Мәдрәсәдә яшь егетләр Сездәй кызны көтәләр. Конфет ашаган акчагыз Үз яныгызга калсын; Инлек-кершән акчалары Ваклап җыела барсын.  ...